Gwefan llywodraeth y DU

Oedran ysgol gorfodol

Hyd at y dydd Gwener olaf o Fehefin yn y flwyddyn academaidd pan fydd plentyn yn cael ei ben-blwydd yn 16 oed, dywedir ei fod o oedran ysgol gorfodol. Ar ôl hyn bydd o oedran gadael ysgol gorfodol (MSLA), a chaiff y plentyn wneud cais am Rif Yswiriant Gwladol a gweithio'n llawn amser.

Mae'n rhaid i blentyn fod yn 13 oed cyn y caiff weithio'n rhan-amser, ac eithrio plant sy'n ymwneud â:

• gwaith teledu
• theatr
• modelu
• gweithgareddau tebyg

Os cynigir gwaith i blentyn yn y meysydd hyn, bydd angen iddynt gael trwydded perfformio. Cyhoeddir trwyddedau perfformio gan yr awdurdod lleol. Cyn rhoi trwydded bydd yr awdurdod yn cysylltu â phennaeth ysgol y plentyn er mwyn gwneud yn siŵr na fydd addysg y plentyn yn dioddef pe bai'r drwydded yn cael ei rhoi.

• Cael gwybod am drwyddedau perfformio/llwyfan i blant oedran ysgol Opens new window

• Gwneud cais am drwydded perfformio/llwyfan i blant oedran ysgol Opens new window

Hebrwng

Bydd angen hebrwng plentyn sy'n ymwneud â pherfformio - gallai hynny gynnwys perfformio ar y teledu, mewn ffilmiau, mewn theatr, mewn gweithgareddau chwaraeon neu waith modelu. Trwyddedir hebryngwyr gan yr awdurdod lleol.

• Newidiadau arfaethedig i ddeddfwriaeth perfformiadau plant Opens new window

• Cael gwybod am y gwasanaeth hebrwng Opens new window

Cyfyngiadau ar gyflogaeth plant

Chaiff plant ddim gweithio:

• heb drwydded cyflogaeth gan adran addysg y cyngor lleol, os bydd deddfau lleol yn gofyn am hyn
• mewn unrhyw leoliad diwydiannol megis ffatri neu safle diwydiannol
• yn ystod oriau ysgol
• cyn 7.00am neu ar ôl 7.00 pm
• am fwy nag awr cyn oriau ysgol (dim ond os bydd deddfau lleol yn caniatáu i blant weithio cyn oriau ysgol y gallant wneud hyn)
• am fwy na phedair awr heb gymryd egwyl am o leiaf awr o hyd
• mewn unrhyw alwedigaethau sydd wedi eu gwahardd gan ddeddfau lleol neu ddeddfwriaethau eraill megis tafarndai a siopau betio
• mewn unrhyw waith a allai fod yn niweidiol i'w hiechyd, eu lles neu'u haddysg
• heb gael toriad o bythefnos o unrhyw waith yn ystod gwyliau ysgol ym mhob blwyddyn galendr
  

Yn ystod y tymor

Yn ystod tymor ysgol caiff plant weithio uchafswm o 12 awr yr wythnos bob wythnos, ac o'r rhain cânt weithio:

Gwyliau'r ysgol

Yn ystod gwyliau ysgol caiff plant rhwng 13 a 14 oed weithio uchafswm o 25 awr yr wythnos, ac o'r rhain cânt weithio:

• uchafswm o bum awr ar ddyddiau ysgol ac ar ddydd Sadwrn
• uchafswm o ddwy awr ar ddydd Sul

Yn ystod gwyliau ysgol caiff plant rhwng 15 a 16 oed weithio uchafswm o 35 awr yr wythnos, ac o'r rhain cânt weithio:

• uchafswm o wyth awr ar ddyddiau ysgol ac ar ddydd Sadwrn
• uchafswm o ddwy awr ar ddydd Sul

Isafswm Cyflog Cenedlaethol

Mae’r Isafswm Cyflog Cenedlaethol yn wahanol gan ddibynnu ar oedran y person ifanc. Ceir cyfraddau gwahanol ar gyfer pobl ifanc 16 a 17 oed, rhwng 18 a 20 oed, a 21 oed a hŷn.
Mae gan weithwyr sy’n hŷn nag Oedran Gadael yr Ysgol Orfodol hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol, ond nid y rheiny sydd mewn oed ysgol gorfodol.

Hefyd ceir cyfradd yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol ar gyfer prentisiaid sy'n iau na 19 oed, neu’ rheiny sy'n 19 oed neu'n hŷn yn ystod 12 mis cyntaf eu prentisiaeth.

• Cyfraddau'r Isafswm Cyflog Cenedlaethol

Cyflogwyr

Mae'n rhaid i gyflogwyr roi gwybod i adran addysg eu hawdurdod lleol eu bod wedi cyflogi plentyn o oedran ysgol. Os bydd y cyngor yn fodlon â'r trefniadau rhoddir trwydded cyflogaeth i'r plentyn. Ni fydd plentyn wedi'i yswirio heb un.

Ni fydd angen trwydded cyflogaeth ar blant ar gyfer cymryd rhan mewn cyfnod o brofiad gwaith a drefnir gan ei ysgol.

Mae deddfau lleol yn rhestru'r swyddi y gall plant 13 oed eu gwneud. Ni chaiff unrhyw un 13 oed weithio mewn swydd nad yw'n ymddangos ar y rhestr. Mae deddfau lleol yn rhoi cyfyngiadau pellach ar oriau ac amodau gwaith a natur y gyflogaeth. Am gyngor a chymorth neu er mwyn gwneud cais am drwydded cyflogaeth cysylltwch ag adran addysg eich cyngor lleol neu'ch gwasanaeth lles addysg.

Cysylltiadau defnyddiol

• Cysylltiadau rhieni